|
HET BELEEFDE GENOT vzw 2022
Proust, een recherche... Zondag 4 november 2022
De lezing die Claude Blondeel op 4 december 2022 over Proust verzorgde bestond uit twee delen. Eerst een flink stuk biografie en na een korte pauze ging het over de romancyclus A la recherche du temps perdu (Op zoek naar de verloren tijd). Zo leerden we dat het leven van Proust dat was van een zoon uit een rijke Parijse bourgeoisfamilie, met de ‘belle époque’ als decor. Als kind speelt hij vaak op de Champs Elysées en vooral de meisjes trekken hem aan, dat zou ook tijdens zijn universitaire studie zo blijven wanneer hij gefascineerd wordt door chique, wereldse vrouwen. Links en rechts publiceert hij wat, columns zouden wij vandaag zeggen. Er komt ook een eerste bundel Les Plaisirs et les Jours en een eerste poging tot roman Jean Santeuil. Allemaal erg autobiografisch. Bij het uitbreken van de ‘affaire Dreyfus’, kiest hij resoluut de kant van Dreyfus (zijn familie langs moederskant was Joods). Hij maakt ook kennis met de Britse kunstcriticus John Ruskin van wie hij onder meer The stones of Venice vertaalt of beter: zijn ‘maman’ vertaalt letterlijk en Marcel giet alles in fraaie zinnen. P as in 1912, hij is dan 51 jaar, begint hij aan het eerste deel van de Recherche: De kant van Schwann, dat hij tevergeefs aan uitgeverijen aanbiedt. André Gide, toen lector bij Gallimard vindt het maar zo, zo en stuurt het terug. Volgens Proust heeft hij het pakketje nooit geopend. Gide heeft het zijn leven lang beklaagd. Hij schrijft steeds ‘s nachts en vanuit zijn bed, wil niet gestoord worden en kan rekenen op de trouwe en discrete hulp van zijn huishoudster Céleste Alabaret, van wie jaren na zijn dood Mijnheer Proust verschijnt, waarin zij komaf maakt met de vele mythes en onwaarheden die over Proust de ronde deden. In de lente van 1922 roept Proust Céleste aan zijn bed met de woorden: ‘Groot nieuws, Céleste,. Vannacht heb ik het woord “einde” h-geschreven. Nu mag ik sterven.’ En enkele maanden later op 18 november 1922, honderd jaar geleden, gebeurt dat ook zo. A la recherche-he du temps perdu is het verhaal van een leven verteld door een eerste persoon enkelvoud – le narrateur – zonder naam: ‘Il y a un monsieur qui raconte et qui dit je’. Het is de queeste van de Verteller op weg naar het schrijverschap. En in het laatste deel Le temps retrouvé – De tijd hervonden, kom je als lezer te weten dat wat de Verteller schijven zal, het boek is dat je net gelezen hebt. Verschillende personages, verschillende thema’s beheersen de cyclus van zo’n 3000 bladzijden. Een van de belangrijkste thema’s is wellicht – met een allusie op Hamlet – ‘En être ou ne pas en être’, erbij horen of er niet bij horen. Waarbij? Bij de aristocratie, de Joden, de intellectuelen, de elite met de ‘bon goût’, de ‘gays’… De hele cyclus bestaat uit zeven romans (Claude Blondeel is maar tot het tweede deel A l’ombre des jeunes filles en fleurs geraakt): De kant van Swann, In de schaduw van de bloeiende meisjes, De kant van Guermantes, Sodom en Gomorra, De gevangene, De voortvluchtige en De tijd hervonden. Claude Blondeel besloot tenslotte met een rake zin uit De tijd hervonden: ‘In werkelijkheid is iedere lezer wanneer hij leest de lezer van zichzelf.
Jeanette Winterson Zondag 30 oktober 2022
Via rake citaten en gevatte oneliners uit het werk van Winterson, wist Gaea Schoeters een treffend beeld op te hangen van de schrijfstijl en de thema’s uit het oeuvre van de schrijfster. Thema’s die vooral zijn: Liefde (met grote L), vrijheid versus veiligheid, afkomst en grenzen. Stond Schoeters eerst nogal afwijzend tegenover Winterson toen zij voor het eerst Op het lichaam geschreven gelezen had, dan werd ze helemaal over de schreef getrokken bij het lezen van Written on the body. Of hoe een vertaling een (meester)werk in de vernieling kan keilen. Maar misschien kreeg het Het Powerbook nog de meeste aandacht, en ja Frankusstein ook natuurlijk. Winterson vertelt in de eerste plaats verhalen waarin zij zichzelf tegenkomt (‘I am the story’), waarin zij op zoek gaat naar haar afkomst, waarin zij haar alles behalve gelukkige jeugd een plaats probeert te geven. Haar liefdesleven was (en is?) effenaf turbulent. Ook daarover schrijft ze heel gedreven, met passie en ja, met die typisch Wintersoniaanse ironie, die de lezer steevast doet gniffelen. Veel autofictie dus. Winterson is hoe dan ook een fenomeen, een succesauteur zonder meer die niet naar waarde geschat wordt door haar mannelijke collega’s, een stokpaardje van Winterson (en Gaea Schoeters). Intussen is zij de 60 voorbij en verdiept zij zich meer en meer in de problematiek van de AI, de Artificiële Intelligentie. Haar laatste boek 12 bytes is in feite een verzameling essays over dit onderwerp dat haar niet meer loslaat.
Nihilisme: definitie en geschiedenis Zondag 2 oktober 2022
Wat de definitie betreft zijn het vooral Nietzsche en Heidegger die de aandacht trekken. Alles wordt gedaan omwille van zichzelf: wetenschap omwille van de wetenschap, productie omwille van de productie, informatie omwille van de informatie… Het nihilisme is de nieuwe normaliteit, beweert Nietzsche, alleen weten wij het nog niet. Het denken zelf is door en door nihilistisch. Het denken ordent, niet de realiteit maar tekens. Heidegger gaat nog een stap verder en spreekt van Zijnsverwijdering: wij vervangen het Zijn door denkobjecten, waarheid door zekerheid. Roland Duhamel ging dan over op enkele nihilistische teksten. Zo lazen wij uit Goethes Lijden van de jonge Werther, uit brieven van Jacobi en Jean-Paul aan Fichte, uit de nachtwake van Bonaventura, werk van Ludwig Tieck, Het proces van Kafka, De Man zonder eigenschappen van Musil, een gedicht van Gottfried Benn enzovoort.
Finissage Het Beleefde Gedicht Donderdag 15 september 2022
Zo maakten we kennis met poëzie van Dominique De Ruyter, Jaroslav Seifert, Stijn De Paepe, Victor Jara, Gerrit Achterberg, Friedrich Hölderlin en Edith Södergran. Illustraties waren er van Maurits De Coen, Guido Dobbelaere, Monique Haelewyn en Angelica Kauffmann. Tussendoor zong en speelde de blinde dichter-componist-songwriter Dominique De Ruyter uit eigen werk voor ons. Hiermee eindigde officieel het poëziepad ‘Het beleefde Gedicht’. Voor herhaling vatbaar? Wellicht niet: ondanks de subsidies van de Gemeente Zedelgem blijft zo’n project toch een erg kostelijke zaak.
Mary Shelley Zondag 11 september 2022
Zo, het cultureel najaar is weer begonnen. 11 september.(!) jongstleden kregen wij Magda Michielsens over de vloer met een gesmaakt lezing over dat vroeg 19de-eeuwse wonderkind, Mary Shelley, eigenlijk Mary Godwin, dochter van de filosoof William Godwin en de (pre-)feministe en activiste Mary Wollstonecraft en echtgenote van Percy Shelley. Om te beginnen trakteerde Michielsens ons met een summier overzicht van de roman Frankenstein, waarbij ze accentueerde dat Frankenstein niet de naam is van het monster, dat in de roman overigens steeds aangeduid wordt met ‘het monster’. Daarna ging ze dieper in op het toch moeilijke leven van Mary Shelley zelf. Maar ook de levensloop van de dichter Percey kwam ruim aan bod. Tot slot waagde zij zich aan enkele discussiepunten: hoe groot was de invloed van haar vader, William Goodwin? Welke (bio)ethische problemen roept de roman op: klonen, transplantaties, cyborgs, genetische modifucatie enzovoort. En is de mens nu van nature goed of slecht?
11de Thomas Mannlezing Zondag 29 mei 2022
Van Parijs toonde echter aan dat België niet zal barsten. Maar behalve Brussel, was er nog een ander, niet minder belangrijk fenomeen, namelijk in België zijn er twee democratieën en twee democratieën, zo beweerde anderhalve eeuw geleden John Stuart Mill al, kunnen niet functioneren en zeker niet als die democratieën een verschillende taal spreken. Een volk met een gemeenschappelijke cultuur en dus taal zal België nooit worden. Wat dan? Wel, misschien moeten we rekening houden met iets wat niet voorspelbaar was. Aan de hand van enkele grafieken werd de taalvaardigheid in België geïllustreerd, zowel per regio, per leeftijd als volgens de evolutie in de tijd. Daaruit blijkt duidelijk dat het Engels stilaan het pleit wint, zeker bij de jeugd. En terecht, want wij moeten durven zeggen: give us back our language, want het Engels is in feite een continentale ontstaan uit een mengeling van het Germaans en het Frans Een pleidooi dus voor het Engels als (tweede) voertaal. Philippe Van Parijs heeft nog twee andere items vermeld, zonder daar diep op in te gaan: de wens voor een federale kieskring en de wens van een senaat zonder senatoren (maar met individuen geplukt uit het volk die zich gedurende een periode van bijvoorbeeld zes maand zouden moeten buigen over thema’s van belang op lange termijn: klimaat, energie enz.). Deze lezing heeft Philippe Van Parijs ook gehouden voor de KU Leuven, raadpleegbaar op YouTube. Zoek naar "Belgium: een utopie voor onze tijd?" of kopieer www.youtube.com/watch?v=mVjZgGzJq4I
Zo 'sprak' Zarathoestra Zondag 24 april 2022
Waarom koos Nietzsche uitgerekend de figuur van Zarathoestra als zijn protagonist? Deze Perzische profeet van ver voor onze tijdrekening was volgens Nietzsche de eerste filosoof die goed en kwaad, en dus de moraal, heeft ontdekt. Maar belangrijker dan moraal is de waarheid, en waarheid is, volgens Nietzsche, een product van de wil tot waarheid. Dat lezen wij vooral in deel een en twee met de preken van Zarathoestra, deel drie bestaat eerder uit monologen en in deel vier vinden wij vooral liederen.Roland Duhamel gaf aan dat het boek in feite een verhaal is, een soort roman. Zarathoestra moet een persoonlijke crisis doormaken, de crisis van het nihilisme. Voor Nietzsche is alle denken pervers want nihilistisch, omdat dit denken op leugen berust. Denken dient om macht te verwerven dus de ordenen en te simplificeren. Zarathoestra beleeft drie fasen: die van de zwaarte, de moraal, met name de christelijke beschaving (de kameel), die van de echte crisis, het ‘gij zult’ tegenover het ‘gij wilt’ (de leeuw) en ten slotte die van de esthetische orde, het bewust esthetisch leven (het kind). Het laatste gedeelte van de causerie werd besteed aan het lezen en verklaren van een viertal sleutelteksten uit de Zarathoestra
Zo 'dacht' Zarathoestra Zondag 27 maart 2022
Zarathoestra leert zijn volgelingen bovendien zich te schikken naar een driedelige regel, namelijk: goed denken, goed spreken en goed handelen, in deze volgorde. Elk individu dient deze drie in onderlinge overeenstemming te brengen, tegenover zichzelf en tegenover de andere; dit is de kerm van Zarathoestra’s leer. De mens moet bovendien beseffen dat hij een microkosmos en deelt uitmaakt van de macrokosmos, vandaar ook het respect van Zarathoestra voor alle levenden wezens, mensen, dieren en planten. Zo was hij ook gekant tegen dierenoffers. Zarathoestra wees ook op een soort zelfregulering en zelfregeneratievermogen dat zich in elk van de mensen bevindt: wij stellen ons voortdurend in vraag en vernieuwen onszelf elk moment van de dag, het is ook een proces dat wij voortdurend moeten bijsturen. De lezing werd afgesloten met een vragenhalfuurtje
Charles Baudelaire Zondag 27 februari 2022
![]() De hoofdmoot van de uiteenzetting was echter gewijd aan Les Fleurs du Mal, meer bepaald de ontstaansgeschiedenis en het proces dat door de publicatie veroorzaakt werd. Net als Gustave Flaubert voor zijn Madame Bovary werd Baudelaire voor Les Fleurs du Mal door dezelfde aanklager, een zekere Pinard, beticht van dezelfde feiten: 1) aantasting van de moraal en de goede zeden en 2) belastering van de religieuze moraal. Terwijl Flaubert - dankzij zijn toegang tot de hogere milieus van Rouen – werd vrijgesproken, werd Baudelaire veroordeeld tot een boete van 300 francs, een enorm bedrag voor die tijd. Alexander Roose wees ook op de logische opbouw van Les Fleurs du Mal: geen afzonderlijke gedichten, maar in feite één groot verhaal van een groot verlangen, dat gezocht wordt in het spleen (als existentiële angst), in de stad, dan in de roes, in de wellust, in de opstand (een verheerlijking van Satan) en tot slot in de dood als ultieme remedie. Uiteraard las Alexander Roose enkele gedichten uit Les Fleurs du Mal voor (in het Frans met Nederlandstalige vertaling vooraan geprojecteerd). Zo konden wij luisteren naar L’Albatros (het verlangen naar het hogere), A une passante, Le vin du solitaire, Femmes damnées, Le reniement de Saint-Pierre en, uit Le Voyage : O mort, vieux capitaine.
© Copyright 2022 ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN
Het Beleefde Genot vzw - Doornlaan 8 -
8210 Zedelgem Laatst bewerkt: 14 december 2022
|
|||||||||||||||||